ebced hesabı ne demek?
- Arap abecesinin özel bir düzeniyle sıralanmış harflerin sayı değerleri: Ebced, hevvez, huttî, kelemen, sa'fes, karaşet, sehhaz, dazıglen. bk. tarih düşürmek.
- Ebced harf tertibinde görüldüğü gibi, Kur'an-ı Kerim daha nazil olmadan harflere rakam değeri verilerek tarih yazılır ve hadiseler kaydedilirdi. Bundan böyle Arab, Fars ve Türk Ebediyatında hadiselerin tarihleri Ebced hesabı ile yazılırdı. Birçok muharebe, zafer, büyüklerin doğum ve ölümü, yüksek mevkilere geçiş, cami, köprü, çeşme yapılış ve açılış tarihleri bu hesaba uyularak mısralarla ifade edilirdi. İşte bu ebcede göre harflere sayı değerleri verilerek kuvve-i kudsiye sahibi ve büyük evliya ve allamelerden ve ehl-i sünnet ve cemaat eshabı birçok müellifler, Kur'an-ı Kerim'den, ayet ve hadis-i şeriflerden de manalar çıkarmışlardır. Ebced hesabının Kur'an'a tatbikinden çıkan şudur ki: Kur'an'ın her kelimesi ve kelimelerdeki her harf bile Allah'ın ilim ve iradesiyle bilhassa belli maksatlarla seçilmiştir. Her harfin bile yerine göre hususi bir vazifesi vardır.Mesela: Elmalı Tefsiri sh: 3956'da Molla Cami Merhumdan şu tarihi nakil vardır: Kur'an-ı Kerim'in 34'üncü sure, 15'inci ayetinde (Beldetün Tayyibetün: $ "İyi bir beldedir" ifadesi ile İstanbul kasdedilmiştir ve İstanbul'un fetih tarihi bu cümlenin ebcedi ile haber verilmiştir.) diye gösteriliyor: Bu cümledeki harfleri sıra ile hesab ederek şu neticeyi görmekteyiz: 2 + 30 + 4 + 400 + 9 +10 + 2 + 400 = 857 hicri senesi oluyor. Bu tarih İstanbul'un Sultan Fatih Mehmed Hazretleri zamanında miladi 1453 tarihinde fethine tevafuk etmektedir. (29. Mektub Rumuzat-ı Semaniyede : Kur'an-ı Kerim'in 108. Suresinde: $ ebcedi makamı 857 olarak, aynen "Beldetün Tayyibetün" gibi İstanbul'un İslam eline geçmesi olan 857 tarihine tevafuk etmekle işaret ediyor... Evet madem Sure-i Kevser, Resul-i Ekrem'e (A.S.M.) ihsan edilen fütuhat-ı azimeye delalet ediyor. Elbette İstanbul'a dahi bakıyor.)Bundan başka, Fetih Suresinde $ ayetinin, Sultan Mehmed Fatih'in Uzun Hasan'a galib geldiği tarih 878 olarak görülmektedir.Bundan başka Timurleng'in Şam-ı Şerif'i harab ettiği tarihi hesab edecek olursak, Kur'an-ı Kerim'in 2'nci suresinin 114'üncü ayetindeki "Harab" $ kelimesinden aynı hesabla: 600 + 200 + 1 + 2 = 803 hicri tarihi çıkıyor.Risale-i Nur Külliyatından Şualar Mecmuasında ve İmam-ı Buhari Tarihinde Ebi Aliye İbn-i Cerir ve İbn-i Hatem'den nakledilen ve Kadı Beyzavi Tefsirinde de mezkur bulunan aşağıdaki rivayet dahi Ebced Hesabının Kur'an-ı Kerim ile olan şeksiz alakasını isbat etmektedir: (Bir zaman Beni İsrail alimlerinden bir kısmı huzur-u Peygamberide surelerin başlarındaki $ gibi mukattaat-ı hurufiyyeyi işittikleri vakit, hesab-ı cifir ile dediler: "Ya Muhammed! Senin ümmetinin müddeti azdır." Hz. Resul-ü Ekrem onlara mukabil dedi: "Az değil!" Sair surelerin başlarındaki mukattaatı okudu ve ferman etti. "Daha var." Onlar sustular. Ş.)
ebced
- Arap abecesinin her harfi bir rakamı karşılayan ve anlamsız sekiz sözcükten oluşan değişik bir düzeni; bu düzende baştaki elif harfinden başlanarak, her harfe, birden ona kadar birer birer, ondan yüze kadar onar onar, yüzden bine kadar yüzer yüzer artı
- Arabça Eski Sami alfabesindeki harf sırasının sayı değerine göre tertiplenmesinden meydana gelen birinci kelime. Bu tertip İbrani ve Süryani Alfabesindeki harfleri içine alır. İbaredeki kelimelerin sırası ve harflerin rakam değerleri şu suretle gösterilmektedir. $(Ebced) $(Hevvez) $(Hutti) $(Kelemen) $(Sa'fes) $(Kareşet) $(Sehaz) $(Dazig)Bu sekiz kelime bütün huruf-u heca denen yirmi sekiz harfi içine almış ve sıra ile eliften gayn harfine kadar, birden bine kadar her harfte aşağıdaki sıra ile gösterildiği gibi değerler verilmiştir. Elif: 1, Ba: 2, Cim: 3, Dal: 4, He: 5, Vav: 6, Ze: 7, Ha: 8, Tı: 9, Ya: 10, Kef: 20, Lam: 30, Mim: 40, Nun: 50, Sin: 60, Ayn: 70, Fe: 80, Sad: 90, Kaf: 100 Rı: 200, Şın: 300, Te: 400, Se: 500 Hı: 600, Zel: 700, Dad: 800, Zı: 900, Gayn: 1000 Şimdiki Arabcada alfabe bu sırayı tutmuyorsa da harflerin rakam gibi kullanıldığı zaman, yine eski sıraya uymak için Ebced sırasını da devam ettirmişlerdir. Hem birbirine benzeyen harfler bu sırada dizilmiştir. Eskiden İslamlarda matematik ve fizikte bu harflerin rakam yerine kullanıldıklarını biliyoruz.
ebcedhan
- Ebced okuyan. Mektebe yeni başlayan, acemi.